हरभरा तणनाशक – कोणते आणि केव्हा करावी याबद्दल सविस्तर माहिती

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो हरभरा हा भारतातील सर्वाधिक घेतला जाणारा डाळवर्गीय पिकांपैकी एक आहे. पण हरभऱ्याच्या वाढीच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात तणांचा प्रचंड त्रास होतो. हरभरा तणनाशक हे तण जमिनीतील पोषणद्रव्ये, पाणी आणि सूर्यप्रकाश यावर ताबा घेतात, ज्यामुळे हरभऱ्याची वाढ खुंटते आणि उत्पादनात घट येते. म्हणून हरबऱ्या वर तणनाशक फवारणी खूप महत्वाची आहे. या साठी कोणते तणनाशक फवारावे आणि केव्हा फवारावे या बद्दल सविस्तर माहिती आपण बद्दल या लेखात घेऊ

या लेखात आपण जाणून घेऊ — हरभऱ्यातील तणांचा प्रकार, नियंत्रणाची योग्य वेळ आणि सर्वात प्रभावी रासायनिक तणनाशके.

हरभरा तणनाशक: हरभऱ्यातील प्रमुख तणे

शेतकरी मित्रांनो हरभऱ्याच्या शेतात खालील तणे सर्वाधिक आढळतात:

1. हिरवे तण (Monocot) – गवतसदृश तणे, उदा. हरळी, मुठा, कुंभार.
2. रुंदपान तण (Dicot) – पिकासोबत वाढणारी पानेदार तणे, उदा. चिकणी, माठ, करवंदा.
3. वेलवर्गीय तणे – हरभऱ्याच्या झाडावर चढणारी, उदा. कडवेल, पांढरी ताग.

ही तणे विशेषतः पेरणीनंतरच्या पहिल्या 30-40 दिवसांत जलद वाढतात. त्यामुळे सुरुवातीच्या काळात तण नियंत्रण करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

रासायनिक तणनाशकांचा वापर का करावा?

• हाताने तण काढणे वेळखाऊ आणि मजुरीखर्चिक असते.
• रासायनिक तणनाशके योग्य प्रमाणात वापरल्यास 80-90% तण नियंत्रण शक्य होते.
• हरभऱ्याच्या मुळांवर परिणाम न होता तण मरतात.
• जमिनीतील ओलावा आणि पोषक तत्वे पिकासाठी वाचतात.

हरभरा तणनाशक तणनाशकांचा योग्य वापराची वेळ

हरभऱ्यात तणनाशके तीन टप्प्यांत वापरली जातात:

1. Pre-plant incorporation (PPI):

• पेरणीपूर्वी जमिनीत मिसळले जाणारे तणनाशक.
• वापर: जमिनीत मिसळून नांगरणीदरम्यान देतात.

2. Pre-emergence (पेरणीनंतर पण उगवणीपूर्वी):

• पेरणीनंतर तण उगवण्यापूर्वी फवारणी करायची असते.
• वेळ: पेरणीनंतर 1 ते 3 दिवसांच्या आत.

3. Post-emergence (उगवणीनंतर):

• हरभऱ्याची उगवण झाल्यानंतर 15–25 दिवसांनी फवारणी.
• हे प्रामुख्याने गवतवर्गीय तणांवर प्रभावी असते.

शेतकरी मित्रांनो हरभरा तणनाशक आपण या प्रकारे जर फवारणी केली तर याचा फायदा आपल्याला नक्कीच होईल. हरबऱ्या साठी काही प्रभावी तणनाशके आहे आपण ते खालील प्रमाणे बघू

हरभरा तणनाशक हरभऱ्यासाठी प्रभावी तणनाशके:

1. Pendimethalin 30% EC (Pre-emergence)

• डोस: 1 लिटर प्रति एकर
• पाण्याचे प्रमाण: 200 लिटर
• फवारणीची वेळ: पेरणीनंतर 1-2 दिवसात, उगवणीपूर्वी
• प्रभाव: गवतवर्गीय व रुंदपान तणांवर प्रभावी
• उदाहरण ब्रँड्स: Stomp, Pendi-Plus, Acenil

2. Imazethapyr 10% SL (Post-emergence)

• डोस: 0.8 लिटर प्रति हेक्टर
• वेळ: हरभऱ्याची उगवण झाल्यानंतर 20 ते 25 दिवसांनी
• पाण्याचे प्रमाण: 200 लिटर
• प्रभाव: गवतवर्गीय आणि काही रुंदपान तणांवर प्रभावी
• ब्रँड्स: Pursuit, Imastrike, Imazet

3. Quizalofop-ethyl 5% EC (Post-emergence)

• डोस: 0.8 ते 1 लिटर प्रति हेक्टर
• वेळ: हरभऱ्याची उगवण झाल्यानंतर 25 दिवसांनी
• प्रभाव: फक्त गवतवर्गीय तणांवर प्रभावी
• सूचना: रुंदपान तणांवर प्रभाव नाही.
• ब्रँड्स: Targa Super, Shagun, Quiz

4. Oxyfluorfen 23.5% EC (Pre-emergence / Early post)

• डोस: 150 ते 200 मिली प्रति एकर
• वेळ: पेरणीनंतर 3 दिवसांच्या आत
• प्रभाव: रुंदपान व काही गवतवर्गीय तणांवर प्रभावी
• ब्रँड्स: Goal, Oxygold, Oxypro

हरभरा तणनाशक फवारणी करताना घ्यावयाची काळजी

• तणनाशक वापरण्यापूर्वी जमिनीत पुरेशी ओलावा असणे आवश्यक आहे.
• स्प्रेयरची नोजल फ्लॅट-फॅन प्रकारची वापरा.
• फवारणीनंतर 2 दिवस पाणी देऊ नये.
• रासायनिक तणनाशक वापरल्यानंतर किमान 15 दिवसांपर्यंत दुसरे कोणतेही रासायनिक फवारणी करू नये.
• शेतकरीने हातमोजे, मास्क, गॉगल्स वापरूनच फवारणी करावी.

हरभरा तणनाशक तणनाशक वापरल्यानंतरची पिक व्यवस्थापन टिप्स

1. हरभरा उगवणी 100% झाल्याची खात्री करा.
2. तणनाशकानंतर हलकी कोळपणी किंवा पाण्याची फवारणी केल्यास परिणाम टिकतो.
3. जर उशिरा तण वाढले तर हाताने एकदा तण काढणी करा.
4. तणनाशक वापरताना एकाच वेळी फवारणीचा दाब समान ठेवा.

⚠️ सावधानता

• चुकीच्या प्रमाणात किंवा चुकीच्या वेळी फवारणी केल्यास हरभऱ्याच्या झाडांना नुकसान होऊ शकते.
• नेहमी शिफारस केलेल्या प्रमाणातच औषध वापरा.
• वेगवेगळ्या कंपन्यांची औषधे एकत्र न मिसळता स्वतंत्रपणे वापरा.

* निष्कर्ष

हरभऱ्यातील तण नियंत्रण हे उत्पादन वाढवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे पाऊल आहे. योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात रासायनिक तणनाशक वापरल्यास हरभऱ्याचे उत्पादन 20–30% पर्यंत वाढू शकते.

शेतकऱ्यांनी Pendimethalin किंवा Imazethapyr सारखी तणनाशके नियमानुसार वापरून शेतातील तणांचा नायनाट करावा आणि उत्पादनवाढीसाठी आधुनिक शेती पद्धतींचा अवलंब करावा.

👉 जर हा लेख उपयुक्त वाटला असेल तर तो इतर शेतकऱ्यांपर्यंत शेअर करा.

👉 शेतीविषयक आणखी मार्गदर्शनासाठी आमच्या वेबसाइटला भेट द्या – AgroMarathi.com

❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)